Corona-update: is Ubuntu onze redding?

Wat was hij boos, onze minister Grapperhuis. Hij verwoordde het gevoel van velen onder ons, toen we vorig weekend de beelden van overvolle stranden en natuurgebieden zagen: “Asociaal. Het kost levens. Onnodig.”. De beelden waren voor het kabinet reden om de bestaande maatregelen tegen het coronavirus aan te scherpen. Als mensen alleen aan zichzelf denken, gaan we het niet redden. Egoïsme zal ons vernietigen. Zoveel is inmiddels duidelijk. Alleen solidariteit kan ons redden in deze tijd, waarin een pandemie onze samenleving teistert. Wij individualistische westerlingen kunnen nog veel leren van het Afrikaanse Ubuntu. Dat ben ik in de afgelopen dagen steeds meer gaan beseffen. Het moet anders. In deze Corona-update vraag ik mij af of Ubuntu onze redding kan zijn.

De touwtjes aantrekken

Op 23 maart werden de touwtjes aangetrokken. Minister-president Rutte, minister Grapperhaus (VenJ), De Jonge (VWS) en Van Rijn (VWS) gaven in een persconferentie toelichting op de aanvullende maatregelen van het kabinet om het coronavirus onder controle te krijgen. Alle bijeenkomsten en evenementen moeten tot 1 juni worden afgelast. Iedereen is verzocht zoveel mogelijk thuis te blijven, zeker bij verkoudheid, keelpijn of koorts (met uitzondering van vitale beroepen). Nagelsalons, kappers en schoonheidsspecialisten moeten hun deuren sluiten tot en met 6 april. Een dag later kondigde minister Slob aan dat de centrale schriftelijke eindexamens dit jaar niet doorgaan.  

Een groot aura

We moeten zoveel mogelijk thuisblijven en afstand houden tot anderen als we buiten zijn. Iedereen heeft nu een verplicht aura van 1,5 meter. Dat is een beetje wennen. We zijn niet gewend aan zulke grote aura’s en gedrag van mensen is onvoorspelbaar. Boze ogen als je ineens met je winkelwagen van rechts komt en een onprettig gevoel als iemand in de rij te dichtbij komt. Zal ik er iets van zeggen, of zet ik zo onzichtbaar mogelijk een stapje naar voren? Duik ik de berm van het wandelpad in, of loop ik snel door het aura van mijn tegenligger heen? In India heeft een politieagent een wel heel bijzondere manier gevonden om mensen op de grootte van hun aura te wijzen. Zijn coronahelm moet mensen afschrikken.

Alle hens aan dek!

De exponentiële groei van besmettingen en doden houdt ons dagelijks bezig. Er is een groot tekort aan beademingsapparatuur en beschermende middelen voor zorgpersoneel. Instellingen vragen mondkapjes, onderzoekshandschoenen, overalls, desinfecterende handzeep en vuurwerkbrillen te doneren. Waarschijnlijk hebben we over een paar weken onvoldoende IC-bedden in Nederland. De hulp van Duitsland is al ingeroepen. Het is alle hens aan dek. De berichten van het RIVM, dat de groei lijkt af te vlakken, durf ik nog niet te geloven.

Ik hoop vooral dat ik gezond blijf en de komende tijd niet naar het ziekenhuis hoef. Daarom ben ik deze week toch maar begonnen met fitsnack.tv, aangeboden door mijn sportschool. Normaal gesproken ga ik spinnen en fiets ik (als het droog is) naar mijn werk. Het risico van thuiswerken is dichtgroeien. Zeker met Eric erbij. Hij vindt het nodig om de plaatselijke bakker, slager en visboer te steunen. Heel nobel natuurlijk, maar dat gaat straks ten koste van mijn goddelijke lichaam. Ik heb me daarom ‘enthousiast’ gestort op yoga en Afrikaanse dans. Na vier dagen heeft mijn rug echter verzocht daarmee te stoppen. Nu start ik de dag uit pure noodzaak met rug- en buikspieroefeningen. Het thuiswerken eist na bijna vier weken al zijn lichamelijke tol.

Lees ook: Hoe het coronavirus onze wereld overnam

Angst en liefde

Het coronavirus houdt ons land met angst en liefde in zijn greep. De angst voor het virus bindt ons en drijft ons ook uit elkaar. Ik heb met verbazing gelezen over zogenaamde corona-hoesters. Dit zijn mensen die tijdens een aanhouding in het gezicht van agenten hoesten, of zelfs spugen en doen alsof ze besmet zijn met het coronavirus. Oplichters proberen hun slag te slaan met valse collectes, e-mails over tools voor thuiswerken en mondkapjes die nooit geleverd zullen worden. In Nederland hamsteren we toiletpapier. In Amerika schijnt de verkoop van wapens te zijn gestegen. Angst en wantrouwen kunnen het slechtste in de mens naar boven halen.

Gelukkig zijn er ook liefdevolle voorbeelden. Honderden mensen maken thuis mondkapjes, overal ontstaan boodschappendiensten, schrijven mensen kaartjes voor ouderen in verzorgingshuizen of delen soep uit in de buurt. In het tweelandendorp Overslag wisselen Belgen en Nederlanders boodschappenlijstjes uit via de facebookgroep ‘de Witte Ruiter’. In de jaren 50 smokkelden zij boter over de grens. Nu gaat het om chocolade paaseieren en zakjes drop. Geheel volgens de coronarichtlijnen worden boodschappen over de grens gezet en later met een Tikkie voldaan. Burenliefde is grenzeloos. In Tilburg heeft een groep actieve bewoners in de wijken Noordhoek en Binnenstad-West 6.000 kaarten verspreid. Met een rode kaart kunnen mensen aangeven dat ze hulp kunnen gebruiken, met een groene kaart dat het goed met ze gaat. Solidariteit en saamhorigheid slepen ons door moeilijke tijden.

Pandemie

Vandaag keek ik naar The next pandemic, een aflevering van de Netflix documentaire Explained. In deze aflevering (november 2019) voorspelt Bill Gates dat vanuit een dierenmarkt een pandemie, zoals het coronavirus, zal ontstaan. Hij waarschuwt dat het jaren zal duren, voordat een geneesmiddel wordt gevonden. Met de kennis van nu, is het vreemd dat wij niet eerder gealarmeerd zijn door wat er zich al in december in China afspeelde. Er is zoveel economisch verkeer tussen Europa en China, waarom is er niet meer kennis overgedragen?

Corona-update: Ubuntu

In de afgelopen dagen is het mij steeds duidelijker geworden dat alles met alles samenhangt. Corona laat ons zien dat we allemaal met elkaar verbonden zijn. Het “ik” bestaat alleen bij de gratie van het “wij”. Wij kunnen niet zonder elkaar. Iedereen mist sociaal contact in deze periode. Wij hebben onze zaterdagavond doorgebracht met een laptop op schoot. Via het programma Zoom deden we hints met een groepje vrienden. Volgende week gaan we de app Houseparty proberen. In tijden van crisis is dit een redelijk alternatief.

Egoïstische illegale feestjes, lockdown party’s, corona-hoesters en wapens vernietigen onze samenleving. In het westen leven wij voornamelijk volgens de logica van het individualisme: de rechten van het individu staan boven het belang van de gemeenschap. Wij kunnen nog wat leren van de Afrikaanse Ubuntu filosofie, waarin het collectief centraal staat: “Ik ben, omdat wij zijn.” Je bent pas mens door je verbondenheid met anderen. Je functioneert niet als je geen deel uitmaakt van een groter verband. Het belang van het collectief gaat boven het ego.

Het moet anders. Naast videobellen hebben wij Ubuntu nodig om het coronavirus te overleven. En als ons dat is gelukt gaan we van Bruto Nationaal Product naar Bruto Nationaal Geluk. Althans dat hoop ik.

Lees hier verder: Corona: wen er maar aan! en De collectieve cultuurshock die Corona heet en Het coronavirus en vakantie: een lastige combi